Kiedy boli brzuch, a przyczyna wciąż nie jest znana...

Czy Twoje dziecko skarży się często na ból brzucha, a Ty nie wiesz co mu dolega?

Byłaś u lekarza, zrobiliście wszelkie możliwe badania i wydaje się, że jest wszystko dobrze, ale ból nadal nie ustępuje?

Jeśli tak to ten artykuł jest skierowany właśnie do Ciebie.

 

Bóle brzucha, zaraz po infekcjach ( szczególnie w takim okresie jak teraz) są drugim najczęściej zgłaszanym przez rodziców problemem.

Co to jest czynnościowy ból brzucha?

To taki ból brzucha, który zakłóca normalne funkcjonowanie dziecka.

Wg Kryteriów rzymskich IV  Nieokreślone Czynnościowe Bóle Brzucha można go rozpoznać, gdy:

1. Co najmniej przez 2 miesiące występuje ≥ 4 razy /miesiąc, ból jest okresowy lub stały i co najważniejsze nie jest związany z innymi procesami fizjologicznymi zachodzącymi w organizmie dziecka ( choroba, posiłek, miesiączka)
2. Lekarz nie stwierdził z pomocą kryteriów diagnostycznych zespołu jelita drażliwego, dyspepsji czynnościowej lub migreny brzusznej ( o tych dolegliwościach słów kilka napisze za chwilkę)
3. Objawów i dolegliwości nie można przypisać chorobie organicznej

 

U dzieci z czynnościowymi bólami brzucha wykazano wysoką amplitudę skurczową dwunastnicy oraz większą częstość wędrujących kompleksów motorycznych (MMC) z wolniejszym wędrowaniem wzdłuż jelita. Ponadto ,zmniejsza się  aktywności układu współczulnego przy prawidłowej aktywności układu przywspółczulnego, co dodatkowo nasila amplitudę skurczów perystaltycznych, co również może być jedną z przyczyn bólu brzucha.

Gwee i wsp. (1) wykazali, że objawy zespołu jelita drażliwego mogą występować  nawet do 3 miesięcy u dzieci, które przechodziły infekcję jelitową. Przypuszcza się, że nawet  30% infekcji jelitowych kończy się zespołem jelita drażliwego. Z tego może wynikać pewna dysregulacja immunologiczna z aktywacją pozapalnego układu cytokin wraz ze zmianami ilościowymi limfocytów T w błonie śluzowej. Układ nerwowy moduluje odpowiedź immunologiczną, a z kolei aktywowane limfocyty, monocyty i makrofagi wydzielają szereg cytokin i mediatorów procesu zapalnego , które wpływają na przewodnictwo nerwowe, co w konsekwencji ma wpływ  na czynność mięśni gładkich jelita. 

Tylko u 10 % dzieci z przewlekłym bólem brzucha przyczyną dolegliwości jest choroba organiczna. Pozostałe 90% występują najczęściej właśnie Czynnościowe Bóle Brzucha, a najczęściej rozpoznawanym jest zespół jelita drażliwego(IBS). 

 Szczegółowe badania u dzieci są wskazane jedynie , gdy stwierdza się tzw. Objawy alarmowe:

- nieswoiste zapalenie jelit, celiakia lub choroba wrzodowa u krewnych

- długotrwały ból w obrębie prawego górnego, lub prawego dolnego kwadrantu brzucha

- gdy występuje ból podczas przełykania

- przy długotrwałych wymiotach

- krwawienie z przewodu pokarmowego

- biegunka w nocy

- zapalenie stawów

- zmiany w okolicy odbytu

- niezamierzony ubytek masy ciała

- zwolniony przyrost wysokości ciała

- opóźnienie dojrzewania płciowego

- epizody gorączki o nieznanej przyczynie

 

Im więcej objawów alarmowych, tym większe prawdopodobieństwo, że Twoje dziecko może cierpieć na chorobę organiczną.

Wspominałam wcześniej o zaburzeniach czynnościowych takich jak zespół jelita drażliwego, dyspepsja jelitowa i migrena brzuszna.

Przedstawię Wam je na podstawie tabelki (2) . Będzie bardziej przejrzyście.

Nazwa zaburzenia	Definicja i Kryteria
Zespół Jelita Drażliwego	Występuje dłużej niż 2 miesiące i występują wszystkie poniższe warunki: Ból brzucha ≥ 4 dni/ miesiącu związany przynajmniej z jednym objawem: - defekacją -zmiana rytmu ( częstotliwości ) wypróżnień -zmiana konsystencji ( wyglądu) stolca        2) u dzieci z zaparciami ból nie zanika po            ustąpieniu zaparcia        3) objawów nie można wytłumaczyć chorobą organiczną
Dyspepsja czynnościowa	≥1 z poniższych dolegliwości występuje ≥4 dni/ mies. Przez ≥ 2 miesiące: Uciążliwe uczucie sytości po posiłku Uczucie wczesnej sytości Ból lub pieczenie zlokalizowane w nadbrzuszu Objawów nie można tłumaczyć chorobą organiczną   Podział dyspepsji czynnościowej: - zespół zaburzeń poposiłkowych- uciążliwe uczucie pełności po posiłku lub uczucie wczesnej sytości, które nie pozwalają na dokończenie posiłku : kryteria uzupełniające: wzdęcie nadbrzusza, nudności po posiłku lub nadmierne odbijanie - zespół bólu w nadbrzuszu- nasilony ( zaburzający normalne funkcjonowanie) ból lub pieczenie zlokalizowane w nadbrzuszu; ból nie jest uogólniony i nie występuje w innych lokalizacjach brzucha lub klatce piersiowej, nie ustępuje ani po wypróżnieniu ani po oddaniu gazów. Kryteria uzupełniające: ból piekący ( nie jest zlokalizowany za mostkiem), ból zwykle pojawia się lub ustępuje po spożytym posiłku, może również występować na czczo
Migrena Brzuszna	Wszystkie poniższe warunki , ≥2 krotnie w ciągu ≥6 mies. Poprzedzających rozpoznanie: Napady intensywnego bólu zlokalizowanego wokół pępka, trwające dłużej niż godzinę Ból występuje co kilka tygodni lub miesięcy Ból ma charakter obezwładniający, zaburza normalna aktywność Napady mają stereotypowy przebieg kliniczny u danego pacjenta Bólowi towarzyszy 2 z poniższych objawów: -jadłowstręt -nudności -wymioty -ból głowy -światłowstręt -bladość         6) objawów nie można wytłumaczyć chorobą organiczną

 

No dobrze, ale czy da się jakoś leczyć te dolegliwości?

Ważne jest to, abyś zdał sobie sprawę z tego, że niestety ale te dolegliwości to aktualnie dość powszechny temat wśród dzieci ( ale dorosłych również). Nie jesteś więc sam, coraz większa ilość specjalistów dostrzega problem czynnościowych bólów brzucha- a to duży plus. Wszystkie objawy nie są wynikiem choroby organicznej przewodu pokarmowego ( takich jak wrzody, refluks, nieswoiste zapalenia jelita grubego takie jak choroba Leśniowskiego- Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego), a ich najczęstszym źródłem jest najprawdopodobniej wrażliwość na czynniki środowiskowe, w tym: dieta, temperatura spożywanych posiłków, namierna ilość lekarstw (przeciwgorączkowe, antybiotyki, syropy, syterydy) lub po prostu stres ( w ostatnim artykule na temat układu pokarmowego tłumaczyłam jakim to sposobem stres działa na jelita- tzw. jelitowy układ nerwowy lub mózg jelitowy- zapraszam Cię do przejrzenia tego artykułu ). Wszystkie te dolegliwości nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla życia Twojego dziecka.

Myślę, że są to pocieszające fakty.

Jeśli chodzi o leczenie, to najważniejszym jego aspektem będzie dieta oraz terapia behawioralna,  która nauczy dziecko radzenia sobie z problemami i stresem. W zależności od tego czy mamy do czynienia z zaparciami czy luźnymi stolcami zalecenia dietetyczne będą się różnić. Na pewno konieczne są modyfikacje stylu życia, które będą polegać na unikaniu czynników i pokarmów, które będą pogarszały stan małego pacjenta. Dieta powinna być pozbawiona pokarmów, które zawierają kofeinę, azotyny, z ograniczeniem amin biogennych (histamina, tyramina, serotonina). Posiłki powinny być spożywane w określonych porach, powinniśmy unikać przejadania się, ale również i głodzenia. W leczeniu czynnościowych bólów brzucha udowodniono skuteczność niektórych probiotyków Bifidobacterium infantis 35624 ,olejku miętowego ( zawiera estry mentolu o działaniu rozkurczającym), simetikonu, dieta eliminacyjna FODMAP, joga  oraz terapia behawioralna.

Wszystkie te działania zostały poddane badaniom z randomizacją.

Myślę, że warto jest podjąć wszelkie działania, aby pomóc dziecku w powrocie do normalności. My dorośli mamy największy wpływ na to co nasze dziecko je lub czy przejmuje się kolejną jedynką z angielskiego. Szkoła jest ważna, kontakty z rówieśnikami również, dlatego najważniejsze jest to, abyśmy jako Rodzice, w okresie kiedy nasze dziecko dorasta, byli dla niego najlepszym przyjacielem, powiernikiem, ostoją spokoju. To trudne, dla mnie jako Mamy również. Codziennie zmagam się z dorastającą córką, która ma swoją wizję świata, szkoły czy choćby nawet śniadania. Warto wspólnie określić co dla Was jest ważne i jakie granice ma każdy z Was, Ty i Twoje dziecko.  Jelita to fascynujący organ, który jak już wiemy, ma swój własny układ nerwowy, stąd stres ( czy szkolny czy domowy) może stać się niestety przyczyną omawianych przeze mnie dolegliwości.

 

Bibliografia:

1. Gwee K.A., Leong Y.L., Graham C., McKendrick M.W., Collins S.M., Walters S.J. i wsp.: The role of psychosocial and biological factors in postinfective gut dysfunction. Gut 1999, 44, 400-406.
2. Hanna Szajewska, Andera Horvath Żywienie i leczenie zywieniowe dzieci i młodzieży
3. Gastroenterologia Dziecięca- Poradnik lekarza praktyka Piotr Albrecht
4. Gastroenterologia Praktyczna
5. Przewlekłe Czynnościowe Bóle Brzucha Piotr Radwan Katedra i Klinika Gastroenterologii Akademii Medycznej im. Prof. Feliksa Skubiszewskiego w Lublinie Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. med. Maria Słomka