Co siedzi w tranie?

Kwasy tłuszczowe omega -3 są niezbędne do zachowania funkcji młodego organizmu. Nasz organizm nie jest w stanie samodzielnie ich wytworzyć , dlatego konieczne jest dostarczenie ich z dietą. Szczególne zapotrzebowanie na te składniki odżywcze występują w okresie ciąży, laktacji,w okresie niemowlęcym i wczesnego dzieciństwa. Ważną rolę pełnią trzy rodzaje niezbędnych kwasów tłuszczowych omega-3: ALA(α-linolenowy), DHA(dokozaheksaenowy) i EPA(eikozapentaenowy).Kwasy te znajdują się w niektórych roślinach, rybach i jadalnych glonach. Zapewnienie prawidłowej zawartości w diecie i dostępności omega- 3 dla organizmu korzystnie wpływa na czas trwania ciąży, masę płodu, ostrości widzenia niemowląt oraz ryzyka wystąpienia depresji poporodowej. Niezbędne wielonienasycone długołańcuchowe kwasy tłuszczowe omega-3 – zwłaszcza kwas dokozaheksaenowy, czyli DHA – są konieczne przede wszystkim do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania mózgu dziecka. W życiu płodowym kwas DHA jest budulcem układu nerwowego, a po narodzinach dziecka – bardzo ważnym składnikiem odżywczym dla mózgu.   Omega-3 przypuszczalnie chronią nasz organizm przed stanami zapalnymi- działają przeciwzapalnie, dzięki czemu pomagają w łagodzeniu reumatoidalnego zapalenia stawów i chorób układu krążenia(W randomizowanych, krzyżowym badaniu zauważono, że porcja 20 i 50 g orzechów brazylijskich może znacząco zmniejszać poziom stresu oksydacyjnego) . W telewizji bardzo dużo mówi się o kwasach tłuszczowych omega-3. Jesteśmy z każdej strony zachęcani do spożywania dużej ilości ryb, w szczególności tłustych takich jak śledzie, łososie czy tuńczyk. Należy jednak uważać, ponieważ stałe spożycie niektórych ryb morskich przez kobiety ciężarne, karmiące oraz niemowlęta może być niebezpieczne ze względu na obecne w tych rybach zanieczyszczenia. Producenci suplementów podkreślają "czystość" swoich produktów, kontrastując je z niebezpiecznymi stężeniami rtęci, PCBi innych zanieczyszczeniach, które mogą się znajdować w tłustych rybach. Dodatkowo tran można spotkać w różnych formach, kapsułek, żelek...a w składzie cukier, aromaty, maltodekstryna, zagęszczony sok z czarnego bzu, mono-i diglicerydy , sorbinian potasu i… cała litania barwników. Pytanie brzmi, czy to ma jeszcze coś wspólnego ze zdrowiem. Należy pamiętać, że tran tranowi nie jest równy, za jakością idzie cena, lepiej jest kupić tran w płynie i w ciemnej butelce- kwas ten szybko ulega rozkładowi pod wpływem światła i co najważniejsze-im krótsza etykieta tym lepiej. Istnieje również teoria, która mówi o suplementacji olejami roślinnymi. Chociaż jestem zwolennikiem diety roślinnej i w domowym zaciszu spożywamy bardzo dużo orzechów i nasion jako źródło kwasów omega 3, to uczciwie muszę napisać,że kwas ALA zawarty w orzechach i nasionach nie jest kwasem DHA i EPA. ALA jest to kwas krótkołańcuchowy i dopiero w ludzkim organizmie przekształca się w długołańcuchowy kwas DHA. Proces ten zachodzi jednak w bardzo ograniczonym stopniu, konwersja kwasów ALA w DHA wynosi maksymalnie do 5-10 %.Nie udało mi się dotrzeć do badań,które jednoznacznie potwierdziłyby,że spożywanie kwasu ALA ( w zamian DHA i EPA) jest wystarczające i że nasz organizm wytworzy odpowiednią ilość DHA I EPA.  Czasami się zdaża, że dziecko nie toleruje tranu lub rodzice są weganami-  można wtedy  sięgnąć po suplementy  z kwasem DHA pochodzącym z alg morskich. Ryby czerpią kwasy DHA i EPA właśnie z alg, spożywając więc algi ,omija się etap ryb i sięga się po kwasy na sam początek łańcucha pokarmowego. Algi, z których produkuje się suplementy są hodowane w specjalnych zbiorniach i nie mają kontaktu ze skażonym środowiskiem.  Kupując tran dla niemowlaka, warto zwrócić uwagę, czy producent informuje, skąd pochodzą wykorzystane w preparacie ryby i czy jego zapewnienia o wysokiej jakości produktu są wiarygodne.  Najlepiej więc wybierać produkty renomowanych marek, pochodzące z krajów o wysokiej kulturze produkcji i poddawane rzetelnej kontroli.
Podsumowywując – ryby są dobrym składnikiem kwasu DHA , jednak ze względu na kobiety które planują ciąże,niemowlęta i małe dzieci należy ze szczególną starannością wybierać odpowiednie gatunki ryb. Suplementy wytwarzane są przeważnie z oleju pozyskiwanego z ryb morskich. Należy zwrócić uwagę, że suplementy zawierające olej z wątroby rekina nie są źródłem długołańcuchowych nienasyconych kwasów tłuszczowych, a prawie wyłącznie alkilogliceroli. Dość popularnymi źródłami są oleje pochodzące z alg morskich np. Crypthecondinium cohnie,a Eurosejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Żywości potwierdzi bezpieczeństwo ich stosowania. Dobrym źódłem kwasów omega 3 są również orzechy i nasiona,jednak jest ryzyko , że nie zapewnią nam one odpowiedniej ilości kwasów DHA i EPA. W przypadku stosowania suplementów, które zawierają wielonienasycone kwasy tłuszczowe, ze względu na ryzyko ich preoksydacji, konieczna jest obecność odpowiedniej ilości witaminy E jako przeciwutleniacza.

Tapsell L, Batterham M, Tan S-Y, Warensjö E. The effect of a calorie controlled diet containing walnuts on substrate oxidation during 8-hours in a room calorimeter. J Am Coll Nutr. 2009;28(5):611–617.
Kirkmeyer S V, Mattes RD. Effects of food attributes on hunger and food intake. Int J Obes Relat Metab Disord. 2000;24(9):1167–1175.

Grosso G, Estruch R. Nut consumption and age-related disease. Maturitas. 2016;84:11–16

https://www.nestlenutrition-institute.org/country/pl/resources/Library/Free/standardy-medyczne/stanowisko/Documents/stanowisko_grupy_ekspertow_w_sprawie_suplementacji.pdf

Jarosz M, Bułhak -Jachmyczyk B. Normy żywienia Człowieka PZWL 2008

Ukryta Prawda T.Colin Campbell